दुसऱ्यावर अवलंबून असलेला

• आमच्याविषयी • मराठी विश्वकोश इतिहास • पूर्व अध्यक्ष तथा प्रमुख संपादक • विश्वकोश संरचना • मराठी विश्वकोश खंड – विक्री केंद्रे • ठळक वार्ता.. • पुरस्कार.. • बिंदूनामावली • विश्वकोश प्रथमावृत्ती • विश्वकोश प्रकाशन • कुमार विश्वकोश • मराठी विश्वकोश परिभाषा कोश • मराठी विश्वकोश परिचय-ग्रंथ • अकारविल्हे नोंदसूची • सूचिखंड • मराठी विश्वकोश अभिमान गीत • लेखनाकरिता • ज्ञानसरिता • नोंद • आशयसंपादन • भाषासंपादन • संदर्भ • भाषांतर • विश्वकोशीय नोंद लेखनाच्या सूचना • ज्ञानमंडळ • ज्ञानसंस्कृती • मराठी परिभाषा कोश • मराठी शुद्धलेखनाचे नियम • महत्त्वाचे दुवे • मराठी भाषा विभाग • भाषा संचालनालय • साहित्य संस्कृती मंडळ • राज्य मराठी विकास संस्था • अभिप्राय • Toggle website search सांख्य-योग दर्शनांमध्ये पुरुष आणि प्रकृती ही दोन सर्वव्यापी आणि नित्य तत्त्वे आहेत. पुरुष म्हणजे चेतनतत्त्व आणि प्रकृति म्हणजे जडतत्त्व असे सामान्यरूपाने म्हणता येऊ शकते. ‘प्रकर्षेण करोति इति प्रकृति:’ अर्थात् जे (सृष्टीतील पुरुषाव्यतिरिक्त सर्व अन्य तत्त्वांना) उत्पन्न करते, ते तत्त्व म्हणजे प्रकृती होय. सांख्यदर्शनानुसार सत्त्व, रज आणि तम हे त्रिगुण जेव्हा साम्यावस्थेत असतात, त्या अवस्थेलाच प्रकृती हे नाव आहे (सत्त्वरजस्तमसां साम्यावस्था प्रकृति:| सांख्यसूत्र १.६१). संस्कृतमधील ‘गुण’ या शब्दाचा अर्थ दुय्यम, गौण असा आहे. सत्त्व, रज आणि तम यांपैकी प्रत्येक गुण ‘गौण’ आहे. परंतु, या तीनही गुणांचा एकत्रित समन्वय असणारी प्रकृती त्यांच्या तुलनेने मुख्य असल्यामुळे तिला ‘प्रधान’ असेही म्हणतात. प्रकृती ही त्रिगुणांची साम्यावस्था वस्तुत: सृष्टीच्या उत्पत्तीच्या पूर्वी आणि प्रलयानंतर असते; पुरुषाच्या संयोगामुळे त्रिगुण क्...

• Home • Quotes • Quotes By Author • Motivational Quotes • Sant Quotes • Feelings Quotes • Occasion Quotes • Culture Quotes • Birthday Wishes • Status • Image Status • Ganesha Whatsapp Dp • Hanuman Whatsapp Dp • Lion King Whatsapp Dp • Swami Samarth Whatsapp DP • Mahadev Whatsapp Dp • Krishna Whtasapp Dp • Nature Whatsapp DP • Stylish Whatsapp Dp • Flower Whatsapp Dp • More DP Images • Festival Wishes राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज याचे पूर्ण नाव माणिक बंडोजी इंगळे हे होते. त्यांचे गुरू आडकोजी महाराज त्यांनी त्यांचे मूळचे माणिक हे नाव बदलून तुकडोजी असे केले.भजन हा प्रकार त्यांच्या प्रबोधनाचे वैशिष्ट्य होते. अंधश्रद्धा निर्मूलन व जातिभेदाच्या निर्मूलनासाठी त्यांनी भजनांचा आणि कीर्तनाचा प्रभावीपणे वापर केला. या राष्ट्रसंताने आपल्या लेखनातून व्यसनाधीनतेचा तीव्र निषेध केला. महिलोन्नती हाही तुकडोजी महाराजांच्या विचारविश्वाचा एक लक्षणीय पैलू होता. आपल्या कीर्तनांद्वारे समाजाला स्त्रीला अज्ञानात व दास्यात ठेवणे कसे अन्यायकारक आहे, हे त्यांनी अत्यंत प्रभावीपणे पटवून दिले. धर्मातील अनावश्यक कर्मकांडाला त्यांनी फाटा दिला होता. विदर्भात त्यांचा विशेष प्रचार असला तरी देशभर नव्हे तर जगभर हिंडून ते आध्यात्मिक, सामाजिक व राष्ट्रीय एकात्मतेचे प्रबोधन करीत होते. जपानसारख्या देशात जाऊन त्यांनी सर्वांना विश्वबंधुत्वाचा संदेश दिला. एवढेच नव्हे तर स्वातंत्र्याच्या चळवळीत भाग घेतला म्हणून त्यांना कारावासही भोगावा लागला. ग्रामगीता हा त्यांचा ग्राम विकासावरील ग्रंथ प्रसिद्ध आहे. या शिवाय हिंदीतून लिहिलेले लहरकी बरखा हे पुस्तकही प्रसिद्ध आहे. Tukdoji Maharaj quotes in marathi अरे अडाण्याला शिक्षण द्याव...

- SM--> • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • मराठी कथा शिवा बांधणे • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • pdf Download • • • • इंग्रजी अक्षरमाला • • • • • • • • • • • • • • साहित्यिक व टोपणनावे • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • pdf डाऊनलोड करणेसाठी शेवटी जा व click here येथे क्लिक करा. १) ज्याचा थांग लागत नाही असे – अथांग २) देव आहे असे मानणारा – आस्तिक ३) ‘ भले होवो’ अशी मंगल कामना– आशीर्वाद ४) दक्षिण सामुद्राजवळच्या सेतूपासून हिमालयापर्यत – आसेतुहिमाचल ५) अग्नीची पूजा करणारा – अग्नीपूजक ६) मोजता येणार नाही इतके – असंख्य , अमाप ७) जयचा कधीच विसर पडत नाही असा – अविस्मरणीय ८) अन्नदान करणारा – अन्नदाता ९) खूप दानधर्म करणारा – दानशूर १०) जिवाला जीव देणारा- जिवलग ११) जाणून घेण्याची इच्छा असणारा – जिज्ञासू १२) दुसऱ्याचे दुःख पाहून कळवळणारा – कनवाळू १३) कामाची टाळाटाळ करणारा – कामचुकार १४) धर्मस्थान करणारा – धर्मसंस्थापक १५) देशासाठी झटणारा – देशभक्त , देशभक्ती १६) कोणत्याच पक्षाची बाजू न घेता न्याय देणारा – निष्पक्षपाती १७) हट्टीपणा करणारा – दुराग्रही १८) ईश्वराचे अस्तित्व न मानणारा – नास्तिक १९) दुसऱ्यावर अवलंबून असणारा – परावलंबी २०) जुन्या मातांना चिकटून राहणारा – पुराणमतवादी, सनातनी २१) नवीन मते स्वीकारणारा – पुरोगामी २२) दुसऱ्यावर अवलंबून असणारा – परावलंबी २३) थोडक्यात समाधान मानणारा – अल्पसंतुस्ट २४) अनेक गोष्टीत एकाच वेळी लक्ष ठेवणारा – अष्टावधानी २५) एखाद्या संस्थेची स्थापना करणारा – संस्थापक २६) सेवा करणारा – सेवक २७) स...

निम्नलिखित पठित पद्यांश पढ़कर दी गई सूचनाओं के अनुसार कृतियाँ कीजिए। दादुर धुनि चहुँ दिसा सुहाई। बेद पढ़हिं जनु बटु समुदाई।। नव पल्‍लव भए बिटप अनेका। साधक मन जस मिले बिबेका।। अर्क-जवास पात बिनु भयउ। जस सुराज खल उद्यम गयऊ।। खोजत कतहुँ मिलइ नहिं धूरी। करइ क्रोध जिमि धरमहिं दूरी।। ससि संपन्न सोह महि कैसी। उपकारी कै संपति जैसी।। निसि तम घन खद्योत बिराजा। जनु दंभिन्ह कर मिला समाजा।। कृषी निरावहिं चतुर किसाना। जिमि बुध तजहिं मोह-मद-माना।। देखिअत चक्रबाक खग नाहीं। कलिहिं पाइ जिमि धर्म पराहीं।। विविध जंतु संकुल महि भ्राजा। प्रजा बाढ़ जिमि पाई सुराजा।। जहँ-तहँ रहे पथिक थकि नाना। जिमि इंद्रिय गन उपजे ग्‍याना।। (1) परिणाम लिखिए: (2) • कलियुग आने से ______ • सुराज होने से ______ • बरसात के आने से ______ • क्रोध के आने से ______ (2) पद्यांश में ढूँढ़कर लिखिए: (2) (i) ऐसे दो शब्द जिनका वचन परिवर्तन से रूप नहीं बदलता: (1) • ______ • ______ (ii) ऐसे शब्द जिनका अर्थ निम्न शब्द हों: (1) • मेंढक = ______ • वृक्ष = ______ (3) उपर्युक्त पद्यांश की प्रथम चार पंक्तियों का सरल अर्थ लिखिए। (2) निम्नलिखित पठित गद्यांश पढ़कर दी गई सूचनाओं के अनुसार कृतियाँ कीजिए। आम तौर से माना जाता है कि रुपया, नोट या सोना-चाँदी का सिक्‍का ही संपत्‍ति है, लेकिन यह ख्याल गलत है क्‍योंकि ये तो संपत्‍ति के माप-तौल के साधन मात्र हैं। संपत्‍ति तो वे ही चीजें हो सकती हैं जो किसी-न-किसी रूप में मनुष्‍य के उपयोग में आती हैं। उनमें से कुछ ऐसी हैं जिनके बिना मनुष्‍य जिंदा नहीं रह सकता एवं कुछ, सुख-सुविधा और आराम के लिए होती हैं। अन्न, वस्‍त्र और मकान मनुष्‍य की प्राथमिक आवश्यकताएँ हैं, जिनके बिना उसकी गुजर-बसर नहीं हो सकती। इनके ...

____________________________________________________________________________ अनेक बाबींवर एकाच वेळी लक्ष ठेवणारा– अष्टावधानी सर्वात शेवटी जन्मलेला - अनुज अरण्याचा राजा– वनराज देवलोकातील सुंदर स्त्रिया– अप्सरा अरण्याची शोभा– वनश्री घरी पाहुणा म्हणून आलेला– अतिथि अपेक्षा नसताना घडलेली गोष्ट – अनपेक्षित आवरता येणार नाही असे– अनावर अस्वलाचा खेळ करणारा– दरवेशी कधीही नाश न पावणारा– अविनाशी आपल्या लहरी प्रमाणे वागणारा– स्वच्छंदी ज्याला काशाचीच उपमा देता येणार नाही असे- अनुपम आग विझवणारे यंत्र – अग्निशामक यंत्र वर्णन करता येणार नाही असे– अवर्णनीय इनाम म्हणून वंशपरंपरागत मिळालेली जमीन – वतन ज्याचा विसर पडणार नाही असा– अविस्मरणीय ईश्वर आहे असे मानणारा– आस्तिक लहान मुलाला झोपण्यासाठी गायिलेले गाणे– अंगाईगीत ईश्वर नाही असे मानणारा– नास्तिक थोडक्यात समाधान मानणारा - अल्पसंतुष्ट उंचावरून पडणारा पाण्याचा प्रवाह – धबधबा स्वतःच्या फायद्याचे पाहणारा– अप्पलपोटा ऐकायला व बोलायला न येणारा– मूकबधीर ज्यास कोणीही शत्रू नाही असा– आजातशत्रू भाषण ऐकणारे– श्रोते ज्यास कोणीही जिंकू शकत नाही असा– अजिंक्य अंग राखून काम करणारा– अंगचोर निराश्रितांचा सांभाळ करणारी संस्था– अनाथाश्रम कथा सांगणारा– कथेकरी पूर्वी कधीही न घडलेले– अभूतपूर्व कथा लिहिणारा– कथाकार,कथालेखक पूर्वी कधीही न ऐकलेले– अश्रुतपूर्व कल्पना नसताना आलेले संकट – घाला कोणाच्याही पक्षात सामील न होणारा– अपक्ष कधीही जिंकला न जाणारा– अजिंक्य नेत्याचे अनुकरण करणारे– अनुयायी कर्तव्याकडे पाठ फिरवणारा– कर्तव्यपराङमुख पडदा दूर करणे– अनावरण कर्तव्य पार पाडण्यात तत्पर असणारा– कर्तव्यदक्ष न कळण्यासारखे– अनाकलनीय कसलीच इच्छा नसलेला– निरिच्छ हत्तीला वश करण्या...

स्वयंअध्ययन म्हणजे काय? अभ्यासासाठी दुसऱ्यावर अवलंबून न राहता स्वतःच विविध विषयांचा अभ्यास करणे, दुसऱ्याच्या नोटस्‌ अथवा बाजारपेठेतील रेडिमेड नोटस्‌ न हाताळता स्वतःच्या नोटस्‌ तयार करणे होय. या व्यतिरिक्त वार्षिक, सहामाही, मासिक व दैनंदिन अभ्यासाचे नियाजन करणे. आकलन, साठवण व वेळच्या वेळी उजळणी करून अभ्यासात रममाण होणे म्हणजे स्वयंअध्ययन पद्धतीचा वापर करणे होय. या पद्धतीमुळे तरुणाच्या सर्वांगीण उन्नतीच्या शक्‍यता बळावतात. सुरुवातीला या पद्धतीसाठी वेळ लागत असला, तरी काही दिवसांनी याचे फायदेच अधिक वाट्याला येतात. आजकाल अनेक क्‍लासेसमुळे मुलांची स्वयंअध्ययनाची सवयच संपत चालली आहे. केवळ मार्कांच्या फूटपट्ट्या लावून आपण जगातील समृद्ध ज्ञान समजावून घेण्याचा प्रयत्न करतोय. केवळ घोकंपट्टीच्या तंत्राने बोलके पोपट तयार होत असतीलही; पण या समाजाला चिंतनशील, अनुभवसंपन्न व ज्ञानी अधिकाऱ्याची गरज आहे. त्यासाठीच आयोगाकडून बदलण्यात आलेल्या अभ्यासक्रमात आकलनाला अन्यन्यसाधारण महत्त्व दिले गेले आहे. या स्पर्धा परीक्षेत असाच विद्यार्थी स्वतःचे अस्तित्व निर्माण करू शकतो. ज्याच्याकडे एकलव्यासारखी तळमळ, स्वयंअध्ययनाची पद्धती आणि चिकाटी आहे.