रूपक अलंकार मराठी उदाहरण 10

रूपक अलंकार किसे कहते हैं – परिभाषा,उदाहरण | rupak alankar in hindi | रूपक अलंकार के उदाहरण – नमस्कार साथियों 🙏 आपका स्वागत है। दोस्तों आप कोई भी परीक्षा दीजिए जिसमें हिंदी विषय सम्मिलित है। हिंदी विषय में अलंकार एक महत्वपूर्ण एवं आवश्यक पाठ है। इसीलिए हम आपके लिए सभी महत्वपूर्ण अलंकारों की विस्तृत जानकारी लाए है जो आपके लिए अति महत्वपूर्ण साबित होगी। आज हम आपको अलंकारों की श्रृंखला में रूपक अलंकार किसे कहते हैं – परिभाषा,उदाहरण | rupak alankar in hindi | रूपक अलंकार के उदाहरण को विधिवत पढ़ायेगे। इसमें आपको परीक्षा की दृष्टि से महत्वपूर्ण प्रश्नों का भी समूह दिया जाएगा । रूपक अलंकार उदाहरण,रूपक अलंकार की परिभाषा उदाहरण,रूपक अलंकार की परिभाषा बताओ,रूपक अलंकार को कैसे पहचाने,रूपक अलंकार इजी एक्साम्प्ले,रूपक अलंकार की परिभाषा,रूपक अलंकार के भेद,रूपक अलंकार अर्थ,रूपक अलंकार का अर्थ,निरंग रूपक अलंकार,example of रूपक अलंकार,रूपक अलंकार इन हिंदी,रूपक अलंकार उदाहरण सहित,सांग रूपक अलंकार,रूपक अलंकार example,रूपक अलंकार उदाहरण सहित बताइए,रूपक अलंकार उदाहरण सहित परिभाषा,रूपक अलंकार एक्साम्प्ले इन हिंदी,रूपक अलंकार एवं उदाहरण,रूपक अलंकार और उसके भेद,रूपक अलंकार की परिभाषा और उदाहरण,रूपक अलंकार की परिभाषा और उदाहरण सहित,रूपक अलंकार का परिभाषा और उदाहरण,रूपक अलंकार किसे कहते हैं – परिभाषा उदाहरण,rupak alankar in hindi,रूपक अलंकार के उदाहरण,rupak alankar hindi grammar,hindi me rupak alankar,rupak alankar ki paribhasha,rupak alankar ke udahran,हिंदी में रूपक अलंकार,रूपक अलंकार हिंदी व्याकरण,रूपक अलंकार के प्रकार,रूपक अलंकार के भेद, rupak अलंकार के 10 उदाहरण,rupak अलंकार का 10 उदाहरण,rupak ...

मराठी व्याकरण :-अनुक्रमणिका • • • • • • • • • • • • • • • -:अलंकार:- अलंकार म्हणजे दागिना ज्यामुळे शरीराची शोभा वाढत सौदर्यात भर पडते माणसाची जी गोष्टी असते तीच भाषेची असते . भाषा परिणाम कारक व प्रभावी होण्यासाठी तसेच चांगली व आकर्षक वाटण्यासाठी आपण अलंकारिक भाषा वापरतो ज्यामुळे भाषेला सौदर्य प्राप्त होतो भाषा प्रभावी त्या गुणधर्म युक्त शब्दांना भाषेचे अलंकार असे म्हणतात. भाषेच्या अलंकारचे दोन प्रकार पडतात 1} शब्द अलंकार 2} अर्था अलंकार • Q. भाषेचे अलंकार किती? A} एक B} दोन C} तीन D} चार 1] शब्द अलंकार:- शब्दाच्या माध्यमातून साम्य किवा विरोध दाखावून तर कधी नाद निर्माण करून जे शब्द भाषेत सौदर्य निर्माण करतात त्यास शब्द अलंकार असे म्हणतात. alankar in marathi शब्द अलांकाराचे तीन प्रकार पडतात • अनुप्रास अलंकार • यमक अलंकार • श्लेश अलंकार 1.अनुप्रास अलंकार :- कवितेच्या चरणात एकाचा अक्षराची पुर्नावृत्ती करून नद्युकत सौदर्य निर्माण होते .त्यास अनुप्रास अलंकार असे म्हणतात. एकाच अक्षराची पुनरावृत्ती = अनुप्रास अलंकार गडद निळे गडद निळे जलद भरुनी आले शीत तनु चपल अनिलगण निघाले ग – ड – द – नि- ळे – त – ल – ले – च- ण – त A} क B} ड C} द D} नि / ल रजत नील ताम्र नील स्थिर पल पल सलील A} अनुप्रास अलंकार B} वरील उदाहरणात ल अक्षराची पुनरावृत्ती अनुप्रास अलंकार पेटविले पाषाण पठारावती शिवबाबी गळ्यामध्ये गरीबाच्या गाजे संताची वाणी पदाच्या शेवटी वरील उदाहरण नी अक्षराची पुर्नावृत्ती म्हणून अनुप्रास अलंकार. 2 } यमक अलंकार :- कवितेच्या चरणा शेवटी मध्ये ठराविक ठीकणी एक किवा अनेक अक्षरे वेगळ्या अर्थाने आल्यास त्यास यमक अलंकार असे म्हणतात. उदा . सुसंगती सदा घडो सुजन वाक्य कानी पडो कलंक मर्ताचा सडो विषय ...

अलंकाराचे दोन प्रकार आहेत: • शब्दालंकार • अर्थालंकार १) शब्दालंकार:यात केवळ शाब्दिक चमत्कृती साधली जाते. शब्दालान्काराचे प्रकार: १) अनुप्रास : कवितेच्या चरणात एकाच अक्षराची पुनरावृत्ती होऊन, त्यातील नादामुळे जेव्हा सौंदर्य प्राप्त होतो तेव्हा अनुप्रास अलंकार होतो. उदा. अ) आज गोकुळात रंग खेळतो हरी l राधिके जर जपून जा तुझ्या घरी l ब)बालिश बहु बायकात बडबडला. क)गडद निळे गडद निळे जलद भरुनी आले, शीतल तनु चपळ चरण अनिलगण निघाले. २) यमक: वेगवेगळे अर्थ असणाऱ्या, परंतु उच्चारात समानता असणाऱ्या शब्दाचा वापर चरणात ठराविक ठिकाणी केल्यामुळे जो नाद निर्माण होऊन, जे सौंदर्य प्राप्त होते त्यास यमक असे म्हणतात. अ)मन सज्जना भक्तीपंथेची जावे l तरी श्रीहरी पाविजे ते स्वभावे l ब)सुसंगती सदा घडो,सुजन वाक्य कानी पडो l कलंक मातीचा झडो, विषय सर्वथा नावडो l ३) श्लेष अलंकार : या अलंकारात एकाच शब्द दोन अर्थाने वापरला जातो. अ)मला एस.टी. लागते. (गरज असणे/त्रास होणे) ब)कुस्कुरू नका हि सुमने ll जरी वास नसे तिळ यास, तरी तुम्हास अर्पिले सु-मने ll क)शंकरास पुजिले सुमने. ड)श्रीकृष्ण नवरा मी नवरी l शिशुपाल नवरा मी न-वरी l इ)हे मेघ, तू सर्वांना जीवन देतोस.(आयुष्य /पाणी) अर्थालंका राचे प्रकार : यात वाक्यातील अर्थामुळे भाषेला सौंदर्य प्राप्त होते. १) उपमा : दोन वस्तू मधील साधर्म्य दाखविण्यासाठी सम, समान, सारखा, प्रमाणे, परी, परिस सारख्या शब्दांचा वापर केल्यास उपमा अलंकार होतो. अ)सवल रंग तुझा पावसाळी नभापरी. ब)असेल तेथे वाहत सुंदर दुधारखी नदी. क)मुंबई ची घरे मात्र लहान कबुतराच्या खुराड्यासारखी. २) उत्प्रेक्षा : उपमेय हे जणू उपमानच आहे हे दर्शवण्यासाठी जणू, जणुकाय,गमे, वाटे, भासे, की यासारखे शब्द वापरले जातात तेव्हा...

उत्तर- उपरोक्त व्याख्या ही स्वभावोक्ती अलंकारची आहे. उदाहरणार्थ :- गणपत वाणी विडी पितांना, चावायचा नुसतीच काडी ; म्हणायचा अन् मनाशीच की, ह्या जागेवर बांधीन माडी. गणपत नावाच्या वाण्याचे अतिशय हुबेहूब आणि वेधक असे वर्णन या काव्यपक्तीत येते. मातीत ते पसरले अतिरम्य पंख| केले वरी उदर पांडुर निष्कलंक|| चंचू तशीच उघडी पद लांबविले| निष्प्राण देह पडला श्रमही निघाले|| या उदाहरणात गतप्राण झालेल्या एका पक्षाचे वर्णन आहे. पक्षाचे विखुरलेले पंख, त्याचे उदर, उघडी चोच, लांबविलेले पद/पाय या सार्‍या वर्णनातून तो निष्प्राण पक्षी जसाच्या तसा हुबेहूब नजरेसमोर येतो. Important Points • अर्थालंकार- काव्यामधील शब्दाच्या अर्थामुळे चमत्कृती उत्पन्न होते तेव्हा त्या अलंकाराला 'अर्थालंकार' म्हणतात. हे अलंकार वस्तूंमधील साम्य, विरोध, कार्यकारणभाव अशा अनेक विषयांवर अधिष्ठित असतात. अपन्हुती अलंकार- अपन्हुती याचा अर्थ 'झाकणे, लपविणे' असा आहे. उपमान हे उपमेयाचा निषेध करून ते उपमानच आहे, असे जेव्हा सांगते, तेव्हा 'अपन्हुती' हा अलंकार होतो. प्रश्नात दिलेल्या ओळीत कवीला मुखावर आलेल्या केसांचे वर्णन करावयाचे आहे. हे करताना त्यांची तुलना तो भुंग्यांशी करतो. या वाक्यात 'मुखावरील कुंतल म्हणजे केस' हे उपमेय आहे. 'भृंग म्हणजे भुंगा' हे उपमान आहे. इथे मुखावरील केस हे केस नसून ते जणू उडणारे भुंगेच आहेत, असे सांगताना कवीने उपमेयाला दूर सारून म्हणजे उपमेयाचा निषेध करून त्याच्या जागी उपमानाची स्थापना केली आहे. म्हणून हे ' अपन्हुती अलंकाराचे' उदाहरण आहे. Important Points • अर्थालंकार- काव्यामधील शब्दाच्या अर्थामुळे चमत्कृती उत्पन्न होते तेव्हा त्या अलंकाराला 'अर्थालंकार' म्हणतात. हे अलंकार वस्तूंमधील साम्य, विरोध, कार्यक...

0 Shares आज के आर्टिकल में हम काव्यशास्त्र के अंतर्गत रूपक अलंकार (Rupak Alankar) को विस्तार से पढेंगे ,इससे जुड़ें महत्त्वपूर्ण उदाहरणों को भी पढेंगे। रूपक अलंकार उदाहरण, रूपक अलंकार किसे कहते है, सांग रूपक अलंकार, रूपक अलंकार के 10 उदाहरण, रूपक अलंकार के भेद, रूपक अलंकार के भेद PDF, रूपक अलंकार की परिभाषा उदाहरण सहित लिखिए। रूपक अलंकार की परिभाषा – Rupak Alankar ki Paribhasha जब किसी पद में उपमान एवं उपमेय में कोई भेद नहीं रह जाता है अर्थात् उपमेय में उपमान का निषेधरहित(अभेद आरोप) आरोपण कर दिया जाता है इसमें वाचक और साधारण धर्म शब्द नहीं होते है। वहाँ रूपक अलंकार माना जाता है। आसान भाषा में कहें तो जब एक वस्तु पर दूसरी वस्तु का आरोप किया जाये अर्थात् जब एक वस्तु को दूसरी वस्तु का रूप दिया जाये तो रूपक अलंकार कहलाता है। अगर हम सरल तरीके से समझें तो जहाँ पर उपमेय और उपमान में कोई भी अंतर दिखाई न देवें , वहाँ रूपक अलंकार होता है। अर्थात जहाँ पर उपमेय और उपमान के बीच के भेद को समाप्त करके उसे एक जैसा कर दिया जाता है, वहाँ पर रूपक अलंकार होता है। या अगर ऐसे समझें कि जब गुण की बहुल समानता के कारण उपमेय को ही उपमान बता दिया जाए अर्थात उपमेय ओर उपमान में कोई अंतर न दिखाई दे तब वहां रूपक अलंकार माना जाएगा। आरोप क्यों किया जाता है ? जब एक वस्तु को दूसरी वस्तु के साथ इस प्रकार रखा जाए, कि दोनों में कोई भेद न रहे। अर्थात उपमेय उपमान का रुप धारण कर लेता है। ध्यान देवें : रूपक अलंकार अर्थालंकार के अंतर्गत आता है। रूपक अलंकार के उदाहरण – Rupak Alankar Ke Udaharan • मुख कमल है। (रूपक अलंकार ) – इसमें एक तरह से मान ही लिया जाता है। • मुख कमल के समान सुन्दर है ( 1. ’मुख कमल है।’ इस उदाहरण ...