सार्वजनिक ग्रंथालय म्हणजे काय

***ग्रंथालय म्हणजे सर्व प्रकारची सर्वसाधारण पणे छापील तसेच हस्तलिखित माहितीसाधने एकत्रीतपणे ठेवण्याची जागा. ग्रंथालयाचा मूळ उद्देश ज्ञान व माहिती संग्रहण हा असतो. ग्रंथालयातून ही साधने वापरण्यासाठी नेता येतात व मर्यादित कालावधीत परत केली जातात. आधुनिक ग्रंथालयाची संकल्पना बदलली आहे. ग्रंथालय हे माहितीचे देवाण - घेवाण अशी झाली आहे. कारण वाचक पुस्तक न मागता डेटाबेसची माहिती मागण्यासाठी येत असतो. शाळा-महाविद्यालयांना ग्रंथालय महत्त्वाचे व सक्तीचे असते. यामुळे संदर्भाथित वाचनाची सवय लागते. लिखाण अभ्यासपूर्ण होण्यासाठी अनेक ग्रंथ एकाच ठिकाणे मिळण्याची सोय होते. बदलत्या काळात दृक्‌श्राव्य माध्यमेही ग्रंथालयांमध्ये दिसून येतात. नवीन ग्रंथालयांचे स्वरूप हे संगणकीय ही असू शकते. आंतरजालावरून माहितीचा शोध शक्य होतो. तसेच योग्य ते सदस्यत्व घेऊन त्या त्या ग्रंथालयाच्या संकेतस्थळावर माहितीचा शोध घेता येतो. कमीतकमी वेळेत योग्य ते वाचन साहित्य उपलब्ध करून देण्यासाठी आणि ज्ञान साधनांचा वाढलेला आवाका प्रकाशनांची प्रचंड उपलब्धता माहितीतील वाढ ग्रंथालयाच्या आर्थिक समस्या इ.सारख्या अनेक घटकांचा विचार करता विविध प्रकारच्या सेवांचे आयोजन ग्रंथालयांना करावे लागत आहे. ■इतिहास भारतात ग्रंथालयाचा प्राचीन इतिहास आहे. प्राचीन भारतीय विद्यापीठ तक्षशिलेचे ग्रंथालय हे सर्व जगात प्रसिद्ध होते. अनेक ग्रीक तसेच चीनी प्रवासी या ग्रंथालयाला भेट देऊन गेल्याची नोंद सापडते.प्राचीन काळात राजे-राजवाडय़ांची ग्रंथालये, शैक्षणिक संस्थामधून (नालंदा तक्षशीला) व मंदिरांमधून ग्रंथालये अस्तित्वात होती, पण ती एका विशिष्ट घटकांसाठीच होती. संपूर्ण समाजासाठी म्हणून सार्वजनिक ग्रंथालय ही संकल्पना त्या काळी फारशी अस्तित्वात नव्...

सार्वजनिक ग्रंथालये ही गावातील, शहरातील नागरिकांसाठी उपलब्ध असलेली ग्रंथालये होय. ही ग्रंथालये प्रामुख्याने नगरपरिषदा किंवा सार्वजनिक ग्रंथालये जगभरातील अनेक देशांमध्ये अस्तित्त्वात आहेत आणि बहुधा शिक्षित आणि साक्षर लोकसंख्येचा एक आवश्यक भाग मानला जातो. सार्वजनिक ग्रंथालये संशोधन ग्रंथालये, शालेय ग्रंथालये आणि इतर विशेष लायब्ररींपेक्षा वेगळी आहेत कारण त्यांचा आदेश एखाद्या विशिष्ट शाळा, संस्था किंवा संशोधन लोकसंख्येच्या गरजा पूर्ण करण्याऐवजी सामान्य लोकांच्या माहितीच्या गरजा पूर्ण करणे आहे. सार्वजनिक वाचनालये देखील विनामूल्य सेवा प्रदान करतात जसे की प्राथमिक साक्षरतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी प्रीस्कूल स्टोरी वेळा, विद्यार्थी आणि व्यावसायिकांसाठी शांत अभ्यास आणि कार्य क्षेत्रे किंवा प्रौढांमध्ये साहित्याचे कौतुक करण्यासाठी पुस्तक क्लब. सार्वजनिक ग्रंथालये विशेषतः वापरकर्त्यांना पुस्तके आणि इतर साहित्य उधार घेण्याची परवानगी देतात, म्हणजे, तात्पुरते परिसर काढून टाकतात; त्यांच्याकडे गैर-परिचालित संदर्भ संग्रह देखील आहेत आणि ते संरक्षकांना संगणक आणि इंटरनेट प्रवेश प्रदान करतात.

Library Information in Marathi – Granthalaya Shastra in Marathi ग्रंथालयाची माहिती ग्रंथालय म्हणजे ज्ञानाचे भांडार आहे, ग्रंथालयाला ज्ञानाचे भांडार म्हणण्याचे कारण आपल्या ग्रंथालयामध्ये किंवा वाचानालायामध्ये आपल्याला हवे ते पुस्तक वाचायला मिळते कारण त्या ठिकाणी सर्व प्रकारची पुस्तके असतात जसे कि गोष्टींची, पौराणिक कथांची, विज्ञान, कला, वाणिज्य, अंतराळ शास्त्र आणि आत्मचरित्र या सारख्या अनेक विषयांवर आपल्याला ग्रंथालयामध्ये पुस्तके वाचायला मिळतात. रोज हजाराहून अधिक पुस्तके वाचनाची आवड असणाऱ्या लोकांच्यासाठी प्रकाशित होत असतात, परंतु वेगवेगळ्या प्रकारची सर्व पुस्तके एकाच व्यक्तीकडे असू शकत नाहीत. पण वेगवेगळ्या विषयावरची आणि नवीन प्रकाशित होणारी पुस्तके आपल्याला वाचनालयामध्ये किंवा ग्रंथालयामध्ये अगदी सहजपणे मिळू शकतात. ग्रंथालयामध्ये वेगवेगळ्या प्रकारची आणि वेगवेगळ्या विषयांवरील पुस्तके असल्यामुळे ग्रंथालयाचा वापर लोक आपल्या सोयी प्रमाणे करतात. विद्यार्थी ग्रंथालयातील पुस्तकांचा वापर हा त्यांच्या अभ्यासाविषयी माहिती गोळा करण्यासाठी करतात, सरकारी अधिकारी ग्रंथालयातील पुस्तकांचा वापर हा संशोधनासाठी करतात, व्यावसायिक लोक वाचनालयातील पुस्तकांचा वापर हा त्यांच्या व्यावसायिक ज्ञानामध्ये भर पाडण्यासाठी करतात तर काही लोकांना वाचनाची खूप आवड असते. त्यामुळे ते पौराणिक कथा, अत्माचारित्र, कला, वाणिज्य या सारखी अनेक पुस्तके वाचण्यासाठी ग्रंथालयाचा वापर केला जातो. वाचनालय हे सर्वात फायदेशीर आहे कारण ते एखाद्या व्यक्तीमध्ये ग्रंथालय हे वाचनाची सवय लावू शकते आणि वाचन ही व्यक्तीला लागणाऱ्या सर्वोत्तम सवयी पैकी एक आहे. Library Information in Marathi ग्रंथालयाची माहिती – Library Information in ...