पंतप्रधानाचे अधिकार व कार्य स्पष्ट करा.

मानव संसाधन (human resources)-वह अवधारणा है जो जनसंख्या को अर्थव्यवस्था पर दायित्व से अधिक परिसंपत्ति के रूप में देखती है। शिक्षा प्रशिक्षण और चिकित्सा सेवाओं में निवेश के परिणाम स्वरूप जनसंख्या मानव संसाधन के रूप में बदल जाती है। मानव संसाधन उत्पादन में प्रयुक्त हो सकने वाली पूँजी है। यह मानव पूँजी कौशल और उन्में निहित उत्पादन के ज्ञान का भंडार है। यह प्रतिभाशाली और काम पर लगे हुए लोगों और संगठनात्मक सफलता के बीच की कड़ी को पहचानने का सूत्र है। यह उद्योग/संगठनात्मक मनोविज्ञान और इसका मूल अर्थ अनुक्रम • 1 विकास • 2 प्रबंधन • 2.1 मुख्य कार्य • 3 आधुनिक विश्लेषण • 4 विवाद • 4.1 श्रम गतिशीलता • 4.2 जागरूकता • 5 कॉर्पोरेट प्रबंधन • 6 मानव संसाधन प्रबंधन की प्रवृत्तियां और प्रभाव • 6.1 प्रमुख प्रवृतियाँ • 6.2 व्यक्तिगत प्रतिक्रियाएं • 6.3 ढांचा • 6.4 संरचना • 6.5 प्रशिक्षण • 6.6 नियुक्ति • 7 मानव संसाधन की आधुनिक अवधारणा • 8 सन्दर्भ • 9 बाहरी कड़ियाँ विकास [ ] मानव संसाधनों के विकास का उद्देश्य मानव संसाधन संपन्नता को प्रबुद्ध और एकजुट नीतियों के माध्यम से शिक्षा, प्रशिक्षण, स्वास्थ्य और रोजगार के सभी स्तरों को कॉर्पोरेट से ले कर राष्ट्रीय स्तर तक बढ़ावा देना है। प्रबंधन [ ] मानव संसाधन प्रबंधन का मुख्य उद्देश्य कंपनी के कर्मचारियों पर हुए निवेश से अधिकाधिक लाभ सुनिश्चित करना तथा वित्तीय जोखिम को कम करना है। एक कंपनी के संदर्भ में मानव संसाधन प्रबंधकों की यह जिम्मेदारी है कि वे इन गतिविधियों का संचालन एक प्रभावशाली, वैधानिक, न्यायिक तथा तर्कपूर्ण ढंग से करें। मुख्य कार्य [ ] • नियुक्ति व चयन • प्रशिक्षण और विकास (लोग अथवा संगठन) • प्रदर्शन का मूल्यांकन तथा प्रबंधन • पदोन्नति / ...

• • ⠀विषयानुसार नोट्स • ⠀चालू घडामोडी • ⠀अर्थव्यवस्था • ⠀सामान्य ज्ञान • ⠀भूगोल • ⠀इतिहास • ⠀मानवी हक्क • ⠀राज्यव्यवस्था • ⠀बुद्धिमत्ता व अंकगणित • ⠀विज्ञान • ⠀ डाउनलोड • ⠀ साहित्य • ⠀अँड्रॉइड ऍप्स • ⠀मागील परीक्षांच्या प्रश्नपत्रिका • ⠀संदर्भ पुस्तके • ⠀परीक्षा संबंधी साहित्य • ⠀परीक्षा माहिती • ⠀अभ्यासक्रम • ⠀मागील परीक्षांच्या प्रश्नपत्रिका • ⠀संदर्भ पुस्तके • ⠀संपर्क साधा कार्यकारी अधिकार ०१. भारत शासनाचा सर्व कार्यकारी कारभार राष्ट्रपतींच्या नावाने चालतो. सर्व सैन्यदलांचे राष्ट्रपती हे सरसेनापती असतात. ०२. राष्ट्रपतींच्या नावाने काढलेले व अमलात आणलेले आदेश कोणत्या पद्धतीने काढावेत याचे नियम राष्ट्रपती तयार करू शकतात. ०३. राष्ट्रपती पंतप्रधानाची नेमणूक करतात व त्यांच्या सल्ल्याने मंत्रीमंडळाची नेमणूक करतात. ०४. भारताचा महान्यायवादी, उच्च व सर्वोच्च न्यायालयांचे न्यायाधीश, नियंत्रक व महालेखापरीक्षक, महान्यायवादी, RBI गव्हर्नर, राज्यपाल व नायब राज्यपाल, मुख्य तसेच अन्य निवडणूक आयुक्त, तिन्ही सेनांचे सेनापती व अन्य प्रमुख अधिकारी तसेच वित्त आयोग, लोकसेवा आयोग, अनुसूचित जाती व जमाती आयोग, मागासवर्ग आयोग इत्यादी आयोगाचे अध्यक्ष व सदस्य, आंतरराज्य मंडळाचे अध्यक्ष व इतर अनेक महत्वाच्या व्यक्तींची नेमणूक व पदच्युती करण्याचा अधिकार राष्ट्रपतींना आहे. ०६. संघ शासनाचे कामकाज अधिक सुलभ करण्यासाठी राष्ट्रपती नियम तयार करू शकतात तसेच अशा कामकाजाची विभागणी मंत्र्यांमध्ये करू शकतात. तसेच राष्ट्रपती पंतप्रधानाकडून केंद्राच्या प्रशासनाबाबत कोणतीही माहिती तसेच विधीनियमाबाबतच्या तरतुदींबाबत कोणत्याही माहितीची मागणी करू शकतो. ०७. राष्ट्रपती त्यांनी नेमणूक केलेल्या प्रशासकांच्या सहाय्याने क...

पंचायत समिती सदस्य म्हणून सभेत प्रश्न विचारण्याचा, माहिती घेण्याचा, ठराव व उपसूचना मांडण्याचा व मत देण्याचा, सदस्यांना मूलभूत अधिकार आहे. आपल्या मतदारसंघातील कामांवर लक्ष देणे, कामाचा दर्जा सांभाळला जात नसल्यास ती बाब संबंधित अधिका-यांच्या निदर्शनास आणणे व त्यांनतरही समाधानकारक परिणाम न झाल्यास त्यासंबंधी सभेत प्रश्न उपस्थित करणे हे पंचायत समिती सदस्याचे काम आहे. पंचायत समितीची कामे व विकास कार्यक्रमासंबंधी माहिती मिळविण्याचा सदस्यांचा अधिकार असून तो सभेत वापरता येतो. सभेत प्रश्नाची पूर्वसूचना देऊन लेखी प्रश्न विचारता येतात. प्रशासनाने उत्तरावर उपप्रश्न विचारुन सत्य उघडकीस आणता येते. पंचायत समिती सभेतील मुद्दे पंचायत समितीच्या मासिक सभेत प्रत्येक खात्याचा अहवाल सादर केला जातो; त्यावेळी समाधान न झाल्यास आपले मत सभेच्या निदर्शनास आणून सुधारणा करण्याच्या दृष्टीने सूचना करता येतात. : ग्रामपंचायतीसंबंधी पंचायत समितीची जबाबदारी असून आपल्या भागातील ग्रामपंचायतीच्या कार्यातील अडचण दूर करुन मार्गदर्शन करण्याचे काम पंचायत समिती सदस्यांना करता येते. पंचायत समितीच्या सभेपुढे शासनाच्या वेगवेगळ्या खात्यांकडून आलेले आदेश व परिपत्रकांची माहिती दिली पाहिजे अशी सूचना आहे. ही माहिती सदस्यांना आपल्या भागात कार्य करण्यास उपयुक्त असते. ग्रामविकासाच्या कार्यात शिक्षणाला खूप महत्व असून प्राथमिक शिक्षणाच्या बाबतीत प्रामुख्याने जिल्हा परिषद व पंचायत समितीची जबाबदारी आहे. इमारत सुविधा, स्वच्छता, मुलांना पिण्याचे पाणी इत्यादी बाबतीत सदस्याने लक्ष दिल्यास त्यांचे चांगले परिणाम होतात. आश्रमशाळेत मुलांच्या आहाराची व राहण्याची व्यवस्था सरकारी नियमानुसार होते की नाही याकडेही लक्ष देता येते. पंचायत समिती स...

प्रधानमंत्री की नियुक्ति कार्य शक्तियां मंत्रिमंडल गठन व अधिकार | Council of Ministers Appointment, Work, Powers, Rights Of Prime Minister in Hindi : भारत में भले ही सभी संवैधानिक अधिकार राष्ट्रपति को प्रदान किये गये हैं, मगर प्रधानमंत्री को ही कार्यपालिका का वास्तविक मुखिया माना गया है. प्रधानमंत्री के पास सबसे अधिक अधिकार एवं जिम्मेदारियां होती है. वर्तमान में नरेंद्र मोदी भारत के प्राइम मिनिस्टर है आज हम इस लेख में हम प्रधानमंत्री की नियुक्ति प्रक्रिया कार्य व शक्तियाँ बता रहे हैं. प्रधानमंत्री की नियुक्ति कार्य शक्तियां मंत्रिमंडल गठन व अधिकार हमारे भारत में प्रधानमंत्री सबसे महत्वपूर्ण संस्थाओं में से एक हैं. भारत में संसदीय शासन प्रणाली की व्यवस्था की गई हैं संसदीय शासन प्रणाली में दो स्वरूप होते हैं. एक नाममात्र की कार्यपालिका और दूसरी वास्तविक कार्यपालिका. संविधान के अनुच्छेद 53 में कहा गया है कि संघ की कार्यकारी शक्तियाँ राष्ट्रपति के पास होगी जिनका प्रयोग वह स्वयं प्रत्यक्ष रूप में या अपने अधीन अधिकारियों के माध्यम से संविधान के अनुसार करेगा. संविधान के अनुच्छेद 74 में यह प्रावधान हैं कि एक मंत्रिपरिषद होगी, जिसका मुखिया प्रधानमंत्री होगा और राष्ट्रपति उस मंत्री परिषद की सलाह के अनुसार कार्य करेगा. इस प्रकार अनुच्छेद 74 के अनुसार राष्ट्रपति की स्वतंत्र कार्यपालिका शक्ति नहीं होगी और वह अपनी शक्तियों का प्रयोग भी स्वतंत्र रूप से नहीं कर सकता. वह प्रधानमंत्री व मंत्रिपरिषद की सलाह मानने के लिए बाध्य होता हैं. हमारी भारतीय संसदीय प्रणाली वेस्ट मिनिस्टर प्रणाली के मॉडल पर आधारित हैं और इसी आधार पर समस्त कार्यपालिका शक्तियों का वास्तविक प्रयोग भी वहीँ करता हैं. वह राष...

पंतप्रधानांचे अधिकार व कार्य मंत्रिमंडळाच्या संदर्भात केंद्रीय मंत्रिमंडळाचा नेता या नात्याने पंतप्रधानांना पुढील अधिकार असतात. *केंद्रीय मंत्रिमंडळातील इतर मंत्री राष्ट्रपती कडून पंतप्रधानांच्या सल्ल्यावरून नियुक्त केले जातात. राष्ट्रपती केवळ अशाच व्यक्तीची नियुक्ती मंत्री म्हणून करू शकतो यांच्या नावाची शिफारस पंतप्रधानांनी केलेली असते. *पंतप्रधान मंत्र्यांमध्ये खातेवाटप करतात आणि आवश्यकतेनुसार बदल करतात. *पंतप्रधान एखाद्या मंत्र्याला राजीनामा देण्यास सांगू शकतात व त्याने राजीनामा दिला नाही तर राष्ट्रपतींना त्याला मंत्रिपदावरून दूर करण्याचा सल्ला देऊ शकतात. *पंतप्रधान मंत्री मंडळाच्या सभांचे अध्यक्षस्थान भूषवतात *पंतप्रधान सर्व मंत्र्यांच्या कृती कार्यांचे मार्गदर्शन दिशादर्शन समन्वयन घडवून आणतात. शासनाच्या धोरणांमध्ये समन्वय राखण्याची जबाबदारी पंतप्रधानांवर असते. *पंतप्रधान राजीनामा देऊन मंत्रिमंडळाचा पाडाव घडवून आणू शकतात पंतप्रधानांचा राजीनामा म्हणजे संपूर्ण मंत्रिमंडळाचा राजीनामा असतो. *पंतप्रधानांचा राजीनामा किंवा मृत्यू यामुळे मंत्रीमंडळ विसर्जित होऊन राजकीय खंड किंवा पोकळी निर्माण होते. राष्ट्रपतींच्या संदर्भात पंतप्रधानांची कार्य पंतप्रधान हे राष्ट्रपती व मंत्रिमंडळ यांच्यातील संपर्काचे माध्यम आहेत. त्यानुसार कलम 70 मध्ये पंतप्रधानांची कार्य पुढील प्रमाणे सांगण्यात आली आहेत. *संघराज्याच्या कारभाराच्या प्रशासनाशी संबंधित मंत्रिमंडळाचे सर्व निर्णय व विधानाची सर्व प्रस्ताव राष्ट्रपतींना कळविणे. *संघराज्याच्या कारभाराचे प्रशासन व विधानाचे प्रस्ताव याबाबत राष्ट्रपती मागतील की माहिती ती पुरविणे. आणि ज्या बाबीवर एखाद्या मंत्र्याने निर्णय घेतला आहे पण मंत्रिमंडळ त्याचा वि...

जगण्याचा आणि वैयक्तिक स्वातंत्र्याचा हक्क भारतीय संविधानाने कलम 21 नुसार निश्चित केला आहे. हा एक अतिशय महत्त्वाचा आणि विस्तृत विषय आहे आणि भारतातील नागरिकांसाठी त्याचे अनेक परिणाम आहेत. या लेखात, तुम्ही कलम 21 आणि एमपीएससी परीक्षेसाठी त्यात काय समाविष्ट आहे याबद्दल सर्व काही वाचू शकता. Table of Content • 1. जीवित पणाचा अधिकार • 2. हिजाबचा निकाल (Hijab verdict) • 3. कलम 21 शी संबंधित काही महत्त्वाची प्रकरणे • 4. जीवन आणि इच्छामरणाचा अधिकार • 5. भारतात इच्छामरण • 6. जीवित पणाचा अधिकार: MPSC Notes PDF जीवित पणाचा अधिकार "जीवन आणि वैयक्तिक स्वातंत्र्याचे संरक्षण: कायद्याने स्थापित केलेल्या प्रक्रियेशिवाय कोणà¤...