शारदीय नवरात्र उत्सव

Tulja Bhavani History in Marathi आई तुळजा भवानी इतिहास तुळजाभवानी मंदिर हे देवी पार्वती यांना समर्पित एक हिंदू मंदिर आहे. तुळजाभवानी महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध तीर्थक्षेत्र आहे. वेगवेगळ्या प्रदेशांमध्ये तुळजाभवानी देवीला वेगवेगळ्या नावांनी ओळखले जाते. तुळजा, तुराजा, त्वरिता, दुर्गा, पार्वती, अंबा, जगदंबा.. अशी तुळजा भवानी आईची वेगवेगळी रूपे आहेत. तुळजापूरची तुळजाभवानी ही लोकांच्या नवसाला पावणारी आहे. लाखो भक्त दरवर्षी मोठ्या प्रमाणावर तुळजाभवानी आईचे दर्शन घेण्यासाठी उस्मानाबाद जिल्ह्यातील श्री क्षेत्र तुळजापूर येथे गर्दी करतात. संकटसमयी भक्तांच्या हाकेला धावून जाणाऱ्या देवीचे हे स्थान जागृत आहे. Tulja Bhavani History in Marathi आई तुळजा भवानी इतिहास – Tulja Bhavani History in Marathi Shri Tulja Bhavani महाराष्ट्राच्या मराठवाड्यातील उस्मानाबाद जिल्ह्यात डोंगर पठारावर वसलेले गाव म्हणजे श्री क्षेत्र तुळजापूर होय. हे गाव समुद्रसपाटीपासून २७० फूट उंचावर आहे. आधी हा भाग एक डोंगराळ व घनदाट अरण्याने व्यापलेला होता. तुळजाभवानी हे देवी पार्वती चे एक रूप मानले जाते आणि संपूर्ण महाराष्ट्रात या देवीची पूजा केली जाते. महाराष्ट्राबाहेर देखील तेलंगणा, उत्तर कर्नाटक व नेपाळमध्ये देखील या देवीची पूजा केली जाते. हिंदवी स्वराज्याचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराज हे तुळजाभवानी देवीचे निस्सीम भक्त होते. प्रत्येक युद्ध, लढाईला जाण्यापूर्वी तुळजापूर येथे येऊन आई भवानी देवीचा आशीर्वाद घ्यायचे. त्यांची भवानी देवी वरती अपार श्रद्धा होती. छत्रपती शिवाजी महाराज यांची भक्ती बघून देवी तुळजा भवानी प्रसन्न झाली आणि तिने तुळजाभवानी मंदिर हे या डोंगराळ भागात वसलेले आहे मंदिरामध्ये प्रवेश करण्यासाठी दोन मोठे प...

सांस्कृतिक, आध्यात्मिक अथवा धार्मिक कारणांनी साजऱ्या होणाऱ्या दिवसांना सण असे म्हणतात. भारतातील बरेचसे सण, उत्सव मेळे आणि जत्रा या मौसमी स्वरूपाच्या असतात.त्या साजरा करण्याचा दिनांक भारतीय पंचांगाला अनुसरून असतो. या सणांचे अंकनही मराठी कॅलेंडरवर असते. महत्त्वाच्या सणांच्या दिवशी शाळा, कॉलेजे, संस्था आणि सरकारी व गैरसरकारी कार्यालये यांना सुटी जाहिर केलेली असते. भारतीय हिंदू सण [ ] क्रमांक उत्सव तिथि १ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८ ९ १० ११ १२ १३ १४ १५ १६ १७ १८ पुस्तके [ ] हिंदू सण, कधी, कां आणि कसे साजरे करतात यांवर अनेक मराठी पुस्तके आहेत. त्यांपैकी काही ही: • अनमोल सणांच्या गोष्टी: आपले सण आपले उत्सव (लेखक - श्रीकांत प्र. गोवंडे) • आदिवासींचे सण-उत्सव (संपादक डॉ. सरोजिनी बाबर) • आपले उत्सव (लेखक - डॉ. शरद हेबाळकर) • आपले मराठी सण आणि उत्सव (डॉ. म.वि. सोवनी) • आपले सण आणि विज्ञान (लेखिका - सौ. पुष्पा वंजारी) • आपले सण आपले उत्सव (आपलं प्रकाशन) • आपले सण, आपले उत्सव (लेखक - • आर्यांच्या सणांचा प्राचीन व अर्वाचीन इतिहास (लेखक - ऋग्वेदी) • ऋतु हिरवे सण बरवे (लेखक - डॉ. सुधीर निरगुडकर) • दसरा दिवाळी (संपादक डॉ. सरोजिनी बाबर) • दिवाळीचा फराळ (मधुराणी भागवत) • दिवाळी फराळ (रसिक प्रकाशन) • पंचांग (दरवर्षी प्रकाशित होणारे वार्षिक हिंदू कॅलेंडर) • फेस्टिव्हल्स ऑफ महाराष्ट्र (सकाळ प्रकाशन, संकल्पना मृणाल पवार) • भारतीय सण आणि उत्सव (लेखिका - डॉ. स्वाती सुहास कर्वे) • भारतीय सण आणि उत्सव (डॉ. कृ.पं. देशपांडे) • भारतीय सण आणि उत्सव (प्रा. मधु जाधव) • भोंडला भुलाबाई (डॉ. सरोजिनी बाबर) • महिलांचे सण आणि उत्सव अर्थात्‌ लेडिज स्पेशल (करुणा ढापरे) • राष्ट्रीय व धार्मिक सण आणि उत्सव (लेखिका - करुणा ढापरे) ...

• आमच्याविषयी • मराठी विश्वकोश इतिहास • पूर्व अध्यक्ष तथा प्रमुख संपादक • विश्वकोश संरचना • मराठी विश्वकोश खंड – विक्री केंद्रे • ठळक वार्ता.. • पुरस्कार.. • बिंदूनामावली • विश्वकोश प्रथमावृत्ती • विश्वकोश प्रकाशन • कुमार विश्वकोश • मराठी विश्वकोश परिभाषा कोश • मराठी विश्वकोश परिचय-ग्रंथ • अकारविल्हे नोंदसूची • सूचिखंड • मराठी विश्वकोश अभिमान गीत • लेखनाकरिता • ज्ञानसरिता • नोंद • आशयसंपादन • भाषासंपादन • संदर्भ • भाषांतर • विश्वकोशीय नोंद लेखनाच्या सूचना • ज्ञानमंडळ • ज्ञानसंस्कृती • मराठी परिभाषा कोश • मराठी शुद्धलेखनाचे नियम • महत्त्वाचे दुवे • मराठी भाषा विभाग • भाषा संचालनालय • साहित्य संस्कृती मंडळ • राज्य मराठी विकास संस्था • अभिप्राय • Toggle website search नऊ दिवस चालणारा हिंदूंचा उत्सव.आश्विन शुद्ध प्रतिपदेपासून नऊ दिवस दुर्गा देवीचा उत्सव असतो. त्यास शारदीय नवरात्र असे म्हणतात. राम, कृष्ण, दत्त, खंडोबा इ. देवतांचेही नवरात्र-उत्सव असतात परंतु देवीच्या शारदीय नवरात्राचा उत्सव भारताच्या बहुतेक सर्व भागांत रूढ आहे. नवरात्राचा उत्सव हा एक कुलाचारही असल्याने त्यामध्ये विविधता दिसून येते. दुर्गा किंवा काली ही ज्याप्रमाणे ब्राह्मणांची कुलदेवता आहे, त्याप्रमाणे अनेक क्षत्रियांचीही कुलदेवता आहे. देवीच्या देवळातून सार्वजनिक रीतीने हा उत्सव केला जातो. पहिल्या दिवशी घटस्थापना करतात. लहानशा मातीच्या ढिगावर गहू पेरून त्यावर मातीचा घट ठेवतात. घटावर देवीची स्थापना करतात. कित्येक ठिकाणी घटावर तांत्रिक यंत्राचीही स्थापना करतात. नऊ दिवस देवीची पूजा करतात. रोज माळ बांधणे, कुमारीचे पूजन करणे, अखंड दीप लावणे, उपवास करणे, सप्तशतीचा पाठ करणे, ब्राह्मण-सुवासिनींना भोजन घालणे इ. विविध आचा...

सैद्धांतिकदृष्ट्या, चार हंगामी नवरात्री आहेत. तथापि, व्यवहारात, पावसाळ्यानंतर शारदीय नवरात्री नावाचा हा सण प्रमुख आहे. हा सण शारदीय नवरात्र हा हिंदू धर्मातील एक उत्सव तसेच देवीशी संबंधित व्रत आहे. आश्विन महिन्यात घटामध्ये देवीची स्थापना करून, नंदादीप प्रज्वलित करून आदिमायेची नऊ दिवस मनोभावे पूजा करणे, म्हणजेच अनुक्रमणिका • १ नवरात्रोत्सव आणि व्रत • २ प्रत्येक दिवसाचे महत्त्व • ३ ८/१० दिवसांची नवरात्रे • ४ देवीची नऊ रूपे • ५ जोगवा • ६ देवीचा गोंधळ • ७ ललिता पंचमी • ८ महाअष्टमी • ९ महानवमी • १० विजयादशमी • ११ नवरात्रातील नऊ माळा • १२ नवरात्रातील नऊ रंग • १२.१ २०१९ सालचे रंग • १३ महाराष्ट्रातील उत्सव • १३.१ पेशव्यांचा नवरात्रोत्सव • १३.२ पुण्यातील नवरात्र (२०२१ साल) • १३.३ भोंडला/हादगा • १४ चित्रदालन • १५ बाह्य दुवे • १६ संदर्भ प्रत्येक दिवसाचे महत्त्व दुर्गा आणि राक्षस महिषासुर यांच्यात झालेल्या प्रमुख युद्धाशी संबंधित हा सण आहे. यावेळी वाईटावर चांगल्याचा विजय साजरा केला जातो. दिवस १ - शैलपुत्री प्रतिपदा (पहिला दिवस) म्हणून ओळखला जाणारा हा दिवस शैलपुत्री या पार्वतीच्या अवताराशी संबंधित आहे. या रूपातच दुर्गा शिवाची पत्नी म्हणून पूजली जाते. ही देवी उजव्या हातात त्रिशूळ आणि डाव्या हातात कमळ घेऊन बैल, नंदीवर स्वार होत असल्याचे चित्रित केले आहे. शैलपुत्री हा महाकालीचा प्रत्यक्ष अवतार मानला जातो. या दिवसाचा रंग पिवळा आहे, जो कृती आणि उत्साह दर्शवतो. ही देवी सतीचा (शिवाची पहिली पत्नी, जी नंतर पार्वती म्हणून पुनर्जन्म घेते) पुनर्जन्म मानली जाते आणि तिला हेमावती म्हणून देखील ओळखले जाते. दिवस २ - ब्रह्मचारिणी द्वितीयेला (दुसऱ्या दिवशी), पार्वतीचा आणखी एक अवतार असलेल्या ब्रह्मचारिणीची ...

नवरात्रि / दुर्गा पूजाएक महत्वपूर्ण प्रमुख त्योहार है जिसे पूरे भारत में महान उत्साह के साथ मनाया जाता है। नवरात्रिएक संस्कृत शब्द है, जिसका अर्थ होता है ' नौ रातें'। इन नौ रातों और दस दिनों के दौरान, शक्ति / देवी के नौ रूपों की पूजा की जाती है। दसवाँ दिन दशहरा के नाम से प्रसिद्ध है। नवरात्रि वर्ष में चार बार आता है। चैत्र, आषाढ़, अश्विन, माघप्रतिपदा से नवमी तक मनाया जाता है। नवरात्रि के नौ रातों में तीन देवियों - महालक्ष्मी, महासरस्वती या सरस्वती और दुर्गा के नौ स्वरुपों की पूजा होती है जिन्हें नवदुर्गाकहते हैं। दुर्गाका मतलब "जीवन के दुख को हटाने वाली" होता है। नवरात्रि पूजा का महत्त्व |Importance of Navratri Puja :- इस पर्व का बड़ा धार्मिक, आध्यात्मिक, सांस्कृतिकएवं सांसारिकमहत्व है | नवरात्र / दुर्गा पूजा नौ दिनों तक चलने वाला पर्व है | नवरात्र में प्रायः वातावरण में ऐसी क्रियाएं होती हैं - यदि इस समय पर शक्ति की साधना, पूजा और अर्चना की जाए तो प्रकृति शक्ति के रूप में कृपा करती है और भक्तों के मनोरथ पूरे होते हैं।नवरात्र शक्ति महापर्व वर्ष में चार बार मनाया जाता है क्रमशः चैत्र, आषाढ़, अश्विन, माघ। लेकिन ज्‍यादातर इन्‍हें चैत्र व अश्विन नवरात्र के रूप में ही मनाया जाता है। उसका प्रमुख व्यवहारिक कारण जन सामान्य के लिए आर्थिक, भौतिक दृष्टि से इतने बड़े पर्व ज्यादा दिन तक जल्दी-जल्दी कर पाना सम्भव नहीं है। चारों नवरात्र की साधना प्रायः गुप्त साधक ही किया करते हैं जो जप, ध्यान से माता के आशीर्वाद से अपनी साधना को सिद्धि में बदलना चाहते हैं। दुर्गा पूजा को स्थान, परंपरा, लोगों की क्षमता और लोगों के विश्वास के अनुसार मनाया जाता है| कुछ लोग इसे पाँच, सात या पूरे नौ दिनों तक ...

जगभरामध्ये विविध सण साजरा करण्यासाठी भारत ओळखला जातो. येथे दर महिन्यांमध्ये कोणता कोणता सण साजरा करतात. सण छोटा असो किंवा मोठा, लोक पूर्ण उत्साह आणि आनंदाने साजरा करतात. सण साजरा करण्याची पध्दत वेगवेगळी असली तर सगळीकडे दिसणारा उत्साह पाहण्यासारखा असतोय. शारदीय नवरात्र हा सण दरवर्षी ऑक्टोबर महिन्याच्या सुरवातीला शुक्ल पक्षामध्ये येतो. सर्व भक्त श्रध्दा आणि भक्तीभावाने दुर्गामातेची नऊ दिवस पूजा करतात. या वर्षी शारदीय नवरात्रीची सुरवात 7 ऑक्टोबर झाली असून 14 ऑक्टोबरला समाप्त होणार आहे. 15 ऑक्टोबरला विजयादशमीचा सण साजरा होणार आहे. हा सण साजरा करण्याचा प्रत्येकाची पध्दत वेगवेगळी असते पण, सगळीकडे संपूर्ण 9 दिवस हा सण उत्साहमध्ये साजरा होतो. 9 दिवस पूर्ण झाल्यानंतर दसरा/ विजयादशमीचा सण साजरा केला जातो. या दिवशी दुर्गामातेच्या मुर्तीचे विर्सजन केले जाते. नवरात्रीमध्ये प्रत्येक दिवसाचे वेगवेगळे महत्त्व असते. देशभरात वेगवेगळ्या पद्धतीने दुर्गामातेची पूजा होते. प्रत्येकजण मनोभावे आपल्या पद्धतीने देवीची मनोभावे पूजा करतात. चला जाणून घेऊ या देशात विविध ठिकाण कसा साजरा होतो नवरात्री उत्सव पश्चिम बंगालमध्ये दुर्गा पूजा : नवरात्रीमध्ये पश्चिम बंगालमधील दुर्गा पूजा जगभर प्रसिध्द आहे. हा उत्सव साजरा करताना येथे सहाव्या दिवसापासून देवीचे आवाहन सुरू होते आणि दहाव्या दिवसापर्यंत सुरू असते. याठिकाणी देवी दुर्गाला मुलगी समजून पूजा केली जाते जी सासरहून माहेरी आलेली असते. नवरात्रीमध्ये येथे खास पंडाल (मंडप) उभारले जातात जिथे दुर्गामातेची मुर्ती ठेवली जाते. दर्शनासाठी येथे भाविकांची प्रचंड गर्दी असते आणि दुर्गा मातेची विशेष आरतीही केली जाते. या काळात बंगाली महिला आपली पारंपारिक वेशभुषेमध्ये तयार हो...

मंदिर व्यवस्थापनासाठी जिल्हाधिकारी, उस्मानाबाद यांचे अध्यक्षतेखाली पदसिद्ध विश्वस्त समिती असून, मंदिर समिती मार्फत, विकासात्मक कामे केली जातात. उदा. भाविकांच्या सोयीसाठी दर्शन मंडप बांधकाम /दुरुस्ती करणे, धार्मिक ग्रंथालय व वस्तुसंग्रहालय अद्यावत ठेवणे, घाटशिळ मंदिरामध्ये बगीचा विकसित करणे व त्याची देखभाल ठेवणे इत्यादी. •

सर्वमंगलमांगल्ये शिवे सर्वार्थसाधिके । शरण्ये त्र्यम्बके गौरि नारायणि नमोऽस्तुते ।। नवरात्रि महिषासुर मर्दिनी मां श्री दुर्गादेवीका त्यौहार है । देवीने महिषासुर नामक असुरके साथ नौ दिन अर्थात प्रतिपदासे नवमीतक युद्ध कर, नवमीकी रात्रि उसका वध किया । उस समयसे देवीको ‘महिषासुरमर्दिनी’ के नामसे जाना जाता है । • इस वर्ष की नवरात्रि के उपलक्ष्य में हम देवी के इन ९ रूपों की महिमा... • वर्तमान में हिन्दुओं के उत्सव-त्योहारों में विकृतियां बढने लगी है, उस अनुषंग से एवं पौरोहित्य... • कोरोना महामारी की पृष्ठभूमि पर लागू की गई यातायात बंदी, साथ ही अन्य प्रतिबंधों के... • मंगलवार, शुक्रवार, कोजागरी पूर्णिमा, धनत्रयोदशी, यमदीपदान, देवदीपावली एवं श्री लक्ष्मीपूजनके शुभ प्रसंगमें लक्ष्मीतत्त्व की रंगोलियां... • विशेषकर मंगलवार एवं शुक्रवारके दिन देवीपूजनसे पूर्व तथा नवरात्रिकी कालावधिमें घर अथवा देवालयोंमें देवीतत्त्व आकृष्ट ... • मूर्ति भग्न हो जाना, यह आगामी संकट की सूचना होती है । इसलिए शास्त्र में... • अंबाबाई एवं तुळजाभवानी ये जिनकी कुलदेवता होती हैं, उनके घर विवाह जैसी विधि के पश्चात... • कुलदेवी, ग्रामदेवी, शक्तिपीठ आदि रूपों में देवी के विविध सगुण रूपों की उपासना की जाती... • श्री दुर्गादेवी का एक नाम है चंडी । मार्कडेय पुराण में चंडी देवी का माहात्म्य बताया... • महाकाली ‘काल’ तत्त्व का, महासरस्वती ‘गति’ तत्त्व का एवं महालक्ष्मी ‘दिक्’ (दिशा) तत्त्व का प्रतीक... • देवी को कुमकुमार्चन करने की दो पद्धतियां, कुमकुमार्चन करने से होनेवाले सूक्ष्म-स्तरीय लाभ दर्शानेवाले चित्र... • साडी और चोली वस्त्र-नारियल से देवी का आंचल भरना, यह देवी के दर्शन के समय... • ऐसी जगदोद्धारिणी मां शक्तिके ...

सैद्धांतिकदृष्ट्या, चार हंगामी नवरात्री आहेत. तथापि, व्यवहारात, पावसाळ्यानंतर शारदीय नवरात्री नावाचा हा सण प्रमुख आहे. हा सण शारदीय नवरात्र हा हिंदू धर्मातील एक उत्सव तसेच देवीशी संबंधित व्रत आहे. आश्विन महिन्यात घटामध्ये देवीची स्थापना करून, नंदादीप प्रज्वलित करून आदिमायेची नऊ दिवस मनोभावे पूजा करणे, म्हणजेच अनुक्रमणिका • १ नवरात्रोत्सव आणि व्रत • २ प्रत्येक दिवसाचे महत्त्व • ३ ८/१० दिवसांची नवरात्रे • ४ देवीची नऊ रूपे • ५ जोगवा • ६ देवीचा गोंधळ • ७ ललिता पंचमी • ८ महाअष्टमी • ९ महानवमी • १० विजयादशमी • ११ नवरात्रातील नऊ माळा • १२ नवरात्रातील नऊ रंग • १२.१ २०१९ सालचे रंग • १३ महाराष्ट्रातील उत्सव • १३.१ पेशव्यांचा नवरात्रोत्सव • १३.२ पुण्यातील नवरात्र (२०२१ साल) • १३.३ भोंडला/हादगा • १४ चित्रदालन • १५ बाह्य दुवे • १६ संदर्भ प्रत्येक दिवसाचे महत्त्व दुर्गा आणि राक्षस महिषासुर यांच्यात झालेल्या प्रमुख युद्धाशी संबंधित हा सण आहे. यावेळी वाईटावर चांगल्याचा विजय साजरा केला जातो. दिवस १ - शैलपुत्री प्रतिपदा (पहिला दिवस) म्हणून ओळखला जाणारा हा दिवस शैलपुत्री या पार्वतीच्या अवताराशी संबंधित आहे. या रूपातच दुर्गा शिवाची पत्नी म्हणून पूजली जाते. ही देवी उजव्या हातात त्रिशूळ आणि डाव्या हातात कमळ घेऊन बैल, नंदीवर स्वार होत असल्याचे चित्रित केले आहे. शैलपुत्री हा महाकालीचा प्रत्यक्ष अवतार मानला जातो. या दिवसाचा रंग पिवळा आहे, जो कृती आणि उत्साह दर्शवतो. ही देवी सतीचा (शिवाची पहिली पत्नी, जी नंतर पार्वती म्हणून पुनर्जन्म घेते) पुनर्जन्म मानली जाते आणि तिला हेमावती म्हणून देखील ओळखले जाते. दिवस २ - ब्रह्मचारिणी द्वितीयेला (दुसऱ्या दिवशी), पार्वतीचा आणखी एक अवतार असलेल्या ब्रह्मचारिणीची ...

जगभरामध्ये विविध सण साजरा करण्यासाठी भारत ओळखला जातो. येथे दर महिन्यांमध्ये कोणता कोणता सण साजरा करतात. सण छोटा असो किंवा मोठा, लोक पूर्ण उत्साह आणि आनंदाने साजरा करतात. सण साजरा करण्याची पध्दत वेगवेगळी असली तर सगळीकडे दिसणारा उत्साह पाहण्यासारखा असतोय. शारदीय नवरात्र हा सण दरवर्षी ऑक्टोबर महिन्याच्या सुरवातीला शुक्ल पक्षामध्ये येतो. सर्व भक्त श्रध्दा आणि भक्तीभावाने दुर्गामातेची नऊ दिवस पूजा करतात. या वर्षी शारदीय नवरात्रीची सुरवात 7 ऑक्टोबर झाली असून 14 ऑक्टोबरला समाप्त होणार आहे. 15 ऑक्टोबरला विजयादशमीचा सण साजरा होणार आहे. हा सण साजरा करण्याचा प्रत्येकाची पध्दत वेगवेगळी असते पण, सगळीकडे संपूर्ण 9 दिवस हा सण उत्साहमध्ये साजरा होतो. 9 दिवस पूर्ण झाल्यानंतर दसरा/ विजयादशमीचा सण साजरा केला जातो. या दिवशी दुर्गामातेच्या मुर्तीचे विर्सजन केले जाते. नवरात्रीमध्ये प्रत्येक दिवसाचे वेगवेगळे महत्त्व असते. देशभरात वेगवेगळ्या पद्धतीने दुर्गामातेची पूजा होते. प्रत्येकजण मनोभावे आपल्या पद्धतीने देवीची मनोभावे पूजा करतात. चला जाणून घेऊ या देशात विविध ठिकाण कसा साजरा होतो नवरात्री उत्सव पश्चिम बंगालमध्ये दुर्गा पूजा : नवरात्रीमध्ये पश्चिम बंगालमधील दुर्गा पूजा जगभर प्रसिध्द आहे. हा उत्सव साजरा करताना येथे सहाव्या दिवसापासून देवीचे आवाहन सुरू होते आणि दहाव्या दिवसापर्यंत सुरू असते. याठिकाणी देवी दुर्गाला मुलगी समजून पूजा केली जाते जी सासरहून माहेरी आलेली असते. नवरात्रीमध्ये येथे खास पंडाल (मंडप) उभारले जातात जिथे दुर्गामातेची मुर्ती ठेवली जाते. दर्शनासाठी येथे भाविकांची प्रचंड गर्दी असते आणि दुर्गा मातेची विशेष आरतीही केली जाते. या काळात बंगाली महिला आपली पारंपारिक वेशभुषेमध्ये तयार हो...