यत भवत अस्ति

Active Middle Singular Plural Singular Plural Present 1st ( bhavāmi ) ( bhavāma ) ( bhave ) ( bhavāmhe ) 2nd ( bhavasi ) ( bhavatha ) ( bhavase ) ( bhavavhe ) 3rd भवति ( bhavati ) ( bhavanti ) ( bhavate ) ( bhavante ) or ( bhavare ) Imperfect 1st ( abhava ) or ( abhavaṃ ) or ( bhava ) or ( bhavaṃ ) ( abhavamhā ) or ( bhavamhā ) ( abhaviṃ ) or ( bhaviṃ ) ( abhavāmhase ) or ( abhavamhase ) or ( bhavāmhase ) or ( bhavamhase ) 2nd ( abhavo ) or ( bhavo ) ( abhavattha ) or ( bhavattha ) ( abhavase ) or ( bhavase ) ( abhavavhaṃ ) or ( bhavavhaṃ ) 3rd ( abhava ) or ( abhavā ) or ( bhava ) or ( bhavā ) ( abhavu ) or ( abhavū ) or ( bhavu ) or ( bhavū ) ( abhavattha ) or ( bhavattha ) ( abhavatthuṃ ) or ( bhavatthuṃ ) Imperative 1st ( bhavāmi ) ( bhavāma ) ( bhave ) ( bhavāmase ) 2nd ( bhava ) or ( bhavāhi ) ( bhavatha ) ( bhavassu ) ( bhavavho ) 3rd ( bhavatu ) ( bhavantu ) ( bhavataṃ ) ( bhavantaṃ ) Optative 1st ( bhaveyyāmi ) or ( bhaveyyaṃ ) or ( bhave ) ( bhaveyyāma ) ( bhaveyyaṃ ) ( bhaveyyāmhe ) 2nd ( bhaveyyāsi ) or ( bhave ) ( bhaveyyātha ) ( bhavetho ) ( bhaveyyavho ) 3rd ( bhaveyya ) or ( bhave ) ( bhaveyyuṃ ) ( bhavetha ) ( bhaveraṃ ) • Present active participle: ( bhavant ), which see for forms and usage • Present middle participle: ( bhavamāna ), which see for forms and usage • Past participle: Adjective [ ] भवति ( bhavati) • / Sanskrit [ ] Alternative forms [ ] • ( Balinese script ) • ( Assamese script ) • ( Bengali script ) • ( Bhaiksuki script ) • ( Brahmi script )...

• Extra Questions • CBSE Notes • RD Sharma Solutions • RD Sharma Class 12 Solutions • RD Sharma Class 11 Solutions • RD Sharma Class 10 Solutions • RD Sharma Class 9 Solutions • RD Sharma Class 8 Solutions • RS Aggarwal Solutions • RS Aggarwal Solutions Class 10 • RS Aggarwal Solutions Class 9 • RS Aggarwal Solutions Class 8 • RS Aggarwal Solutions Class 7 • RS Aggarwal Solutions Class 6 • ML Aggarwal Solutions • ML Aggarwal Class 10 Solutions • ML Aggarwal Class 9 Solutions • ML Aggarwal Class 8 Solutions • ML Aggarwal Class 7 Solutions • ML Aggarwal Class 6 Solutions • English Grammar • Words with Letters • English Summaries • Unseen Passages NCERT Solutions for Class 8 Sanskrit Ruchira Chapter 3 डिजीभारतम् Class 8 Sanskrit Chapter 3 डिजीभारतम् Textbook Questions and Answers 1. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत – (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक पद में लिखिए) (क) कुत्र ‘डिजिटल इण्डिया’ इत्यस्य चर्चा भवति? उत्तराणि: सम्पूर्णविश्वे (ख) केन सह मानवस्य आवश्यकता परिवर्तते? उत्तराणि: कालपरिवर्तनेन (ग) आपणे वस्तूनां क्रयसमये केषाम् अनिवार्यता न भविष्यति? उत्तराणि: रूप्यकाणाम् (घ) कस्मिन् उद्योगे वृक्षाः उपयुज्यन्ते? उत्तराणि: कर्गदोद्योगे (ङ) अद्य सर्वाणि कार्याणि केन साधितानि भवन्ति? उत्तराणि: संगणकयन्त्रेण 2. अधोलिखितान् प्रश्नान् पूर्णवाक्येन उत्तरत (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर पूर्णवाक्य में लिखिए) (क) प्राचीनकाले विद्या कथं गृह्यते स्म? उत्तराणि: (क) प्राचीनकाले विद्या मुखेन गृह्यते स्म। (ख) वृक्षाणां कर्तनं कथं न्यूनतां यास्यति? उत्तराणि: वृक्षाणां कर्तनं संग...

गृध्री गृध्रं पृच्छति पितृवनमध्ये न दृश्यते धूम: । मन्ये सम्प्रति वैद्योऽप्यन्यग्रामं गतो नूनम् ॥ काचित् गृध्री गृध्रं पृच्छति - 'अद्य श्मशानभूमौ धूमोद्गम: एव न दृश्यते किमर्थम्?' इति । तदा गृध्र: वदति - 'अद्य वैद्य: ग्रामान्तरं गतवान् स्यात् । तस्मात् ग्रामे कस्यापि मरणं न जातम् । अत: अद्य श्मशाने न धूम:' इति । एतदर्थकानि एतादृशानि वा पद्यानि बहूति दृश्यन्ते संस्कृतक्षेत्रे । प्राय: कवय: वैद्यान् बहुधा निन्दन्त: अपि न तृप्यन्ति । अत्र दोष: कवीनाम् उत वैद्यानाम् इति न विद्म: वयम् । मूर्धानं प्रथमं विधूय तदनु ध्यात्वा चिरं मौनवान् आहारं प्रथमं निरुध्य रुचिरानन्यान् विशेषानपि ॥ क्वाथै: कर्शितकायमातुरनरं तैलं घृतं पाचयन् हृत्वा दक्षिणया वसु व्यसुममुं त्यक्त्वा भिषग् धावति ॥ रोगिण: परीक्षायै आगत: वैद्य: आदौ दीर्घकालं परीक्षते । तत: शिरस: इतस्तत: चालनेन रोगिण: अस्वास्थ्याधिक्यं ज्ञापयति । तत: दीर्घकालिकेन मौनेन रोगिणि उद्वेगं जनयति । पथ्यव्याजेन रुचिमयानाम् आहाराणां, मधुरखाद्यादीनां च सेवनस्य निषेधं कृत्वा तिक्तानि औषधानि सेवनीयानि इति आदिशति । जुगुप्सावहानां तैलघृतादीनां सेवनं कारयति । एवं सर्वं कृत्वा रोगिणं बहुधा सम्पीड्य शुल्कत्वेन प्रभूतं धनं स्वीकृत्य रोगिणं च मरणावस्थां प्रापय्य वैद्य: तत: धावति । एतत्सर्वं जानद्भि: अपि जनै: रोगकाले वैद्या: सेवनीया: एव भवन्ति अनन्यगतिकतया । अहो! पराधीनता मानवानाम्! वैद्योऽहं व्याधिवर्गाणाम् आश्रयोऽस्म्यपयशोनिधि: । मया चिकित्सितस्सद्यो मार्कण्डेयोऽपि स्यान्मृत: ॥ कश्चन वैद्य: वदति - ‘‘अहमस्मि वैद्य: । सर्वेषां व्याधिप्रकाराणाम् आश्रय: अस्मि अहमेव । अपकीर्ति: मम निधि: । यदि मार्कण्डेयोऽपि चिकित्सार्थं मत्समीपम् आगच्छेत् तर्हि तस्यापि मरणं ...

• ( Balinese script ) • ( Assamese script ) • ( Bengali script ) • ( Bhaiksuki script ) • ( Brahmi script ) • ( Grantha script ) • ( Gujarati script ) • ( Gurmukhi script ) • ( Javanese script ) • ( Khmer script ) • ( Kannada script ) • ( Lao script ) • ( Malayalam script ) • ( Modi script ) • ( Mongolian script ) • ( Manchu script ) • ( Burmese script ) • ( Nandinagari script ) • ( Newa script ) • ( Oriya script ) • ( Saurashtra script ) • ( Sharada script ) • ( Siddham script ) • ( Sinhalese script ) • ( Telugu script ) • ( Thai script ) • ( Tibetan script ) • ( Tirhuta script ) Etymology [ ] From ( (apa-)iiata ). Pronunciation [ ] • • ( ) ( /jɐ.tɐ́/ • ( ) ( /ˈjɐ.t̪ɐ/ Adjective [ ] यत yatá) • • • Declension [ ] Masculine a-stem declension of यत ( yatá ) Singular Dual Plural Nominative yatáḥ yataú yatā́ḥ / yatā́saḥ¹ Vocative यत yáta yátau yátāḥ / yátāsaḥ¹ Accusative yatám yataú yatā́n Instrumental yaténa yatā́bhyām yataíḥ / yatébhiḥ¹ Dative yatā́ya yatā́bhyām yatébhyaḥ Ablative yatā́t yatā́bhyām yatébhyaḥ Genitive yatásya yatáyoḥ yatā́nām Locative yaté yatáyoḥ yatéṣu Notes • ¹Vedic Feminine ā-stem declension of यता ( yatā́ ) Singular Dual Plural Nominative yatā́ yaté yatā́ḥ Vocative yáte yáte yátāḥ Accusative yatā́m yaté yatā́ḥ Instrumental yatáyā / yatā́¹ yatā́bhyām yatā́bhiḥ Dative yatā́yai yatā́bhyām yatā́bhyaḥ Ablative yatā́yāḥ yatā́bhyām yatā́bhyaḥ Genitive yatā́yāḥ yatáyoḥ yatā́nām Locative yatā́yām yatáyoḥ yatā́su Notes • ¹Vedic Neuter a-stem declension of यत ( yat...

NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 11 समवायो हि दुर्जयः are provided here with simple step-by-step explanations. These solutions for समवायो हि दुर्जयः are extremely popular among Class 7 students for Sanskrit समवायो हि दुर्जयः Solutions come handy for quickly completing your homework and preparing for exams. All questions and answers from the NCERT Book of Class 7 Sanskrit Chapter 11 are provided here for you for free. You will also love the ad-free experience on Meritnation’s NCERT Solutions. All NCERT Solutions for class Class 7 Sanskrit are prepared by experts and are 100% accurate. (क) काष्ठाकूटः चञ्च्वा गजस्य नयने ......................... । (ख) मार्गे स्थितः अहमपि शब्दं ......................... । (ग) तृषार्तः गजः जलाशयं ..................... । (घ) गजः गर्ते ............................. । (ङ) काष्ठकूटः तां मक्षिकायाः समीपं ............................. । (च) गजः शुण्डेन वृक्षशाखाः ...................... । Answer: ( क) चटकाया: विलापं श्रुत्वा काष्ठकूट: तां दु: खेन अपृच्छत्‌" भद्रे किमर्थ विलपसि?" ( ख) चटकाया: काष्ठकूटस्य च वार्तां श्रुत्वा मक्षिकाऽवदत् - " ममापि मित्रं मण्डुक: मेघनाद: अस्ति। शीघ्रं तमुपेत्य यथोचितं करिष्याम: ।" ( ग) मेघनाद: मक्षिकां अवदत्‌ यत " यथाहं कथयामि तथा कुरुतम्। मक्षिके प्रथंम त्वं मध्याह्मे तस्य गजस्य कर्णे शब्दं कुरु, येन स: नयने निमील्य स्थास्यति। तदा काष्ठकूट चञ्च्वा तस्य नयने स्फोटयिष्यति एवं स: गज: अन्ध: भविष्यति। तृषार्त: स: जलाशयं गमिष्यति। मार्गें महान गर्त: अस्ति तस्य अन्टिके मम शब्देन तं गर्त जलाशयं मत्वा स तस्मिन्नेव गर्...

NCERT Solutions for Class 12 Sanskrit Chapter 1 उत्तिष्ठत जाग्रत (उठो, जागो) पाठपरिचयः सारांशः च : प्रथमः पाठः ‘उत्तिष्ठत जाग्रत’ (उठो, जागो) के शीर्षक में उपनिषदों के निम्न मन्त्र के पहले दो शब्द हैं उत्तिष्ठत, जाग्रत, प्राप्य वरान् निबोधत। क्षुरस्य धारा निशिता दुरत्यया, दुर्गं पथस्तत् कवयो वदन्ति॥ इस पाठ के सभी पद्य मनुस्मृति, धर्मसूत्र तथा उपनिषदों से लिए गए हैं। प्रस्तुत पाठ में उपर्युक्त मन्त्र सहित पाँच पद्य. हैं। प्रथम पद्य (मनुस्मृति) में सज्जनों के घर की विशेषता बताई गई है। सज्जनों के घर में ये चार चीजें सदा होती हैं-(1) अतिथि को दिया जानेवाला तिनकों से बना आसन (चटाई आदि), (2) अतिथि के बैठने तथा रहने के लिए आश्रयस्थान, (3) पेय जल, एवं (4) सत्य तथा मधुर वाणी। कभी भी इनमें से किसी एक का भी अभाव नहीं होता। उनके घर जो भी अतिथि आता है उसे ये चार चीजें अवश्य दी जाती हैं। दूसरे मन्त्र (बौधायन धर्मसूत्र) में बताया गया है कि शरीर, बुद्धि, आत्मा और मन की शुद्धि किस प्रकार होती है। शरीर की शुद्धि जल से, बुद्धि की शुद्धि ज्ञान से, आत्मा की शुद्धि अहिंसा से तथा मन की शुद्धि सत्य से होती है। अतः बाह्य तथा आन्तरिक शुद्धि के लिए ज्ञान, अहिंसा और सत्य की आवश्यकता होती है। इन तत्त्वों के धारण करने से मनुष्य अन्तर्बाह्य सब प्रकार से पवित्र हो जाता है। तीसरे पद्य (मुण्डकोपनिषद्) में सत्य की महिमा बताई गई है। अन्त में सत्य की ही विजय होती है। महापुरुषों का मार्ग सत्य से भरा होता है। सब कामनाएँ पूर्ण होने के पश्चात् ऋषि जिस धाम में जाते हैं वह सत्य का परम निधान चौथे पद्य (ईशोपनिषद्) में बताया गया है कि सब प्राणियों को अपने जैसा समझकर व्यवहार करना चाहिए। जो सब प्राणियों को अपने में तथा ...

व्याकरणम् सन्धिः • ज्यायो हि = ज्यायः + हि – विसर्गसन्धिः (सकारः) रेफः, उकारः, गुणः • ह्यकर्मणः = हि + अकर्मणः – यण्सन्धिः • शरीरयात्रापि = शरीरयात्रा + अपि - सवर्णदीर्घसन्धिः समासः • शरीरयात्रा = शरीरस्य यात्रा – षष्ठीतत्पुरुषः • अकर्मणः = न कर्म, तस्य - नञ्तत्पुरुषः कृदन्तः • नियतम् = नि + यम् + क्त (कर्मणि) तद्धितान्तः • ज्यायः = प्रशस्य/वृद्ध + ईयसुन् (ज्य इति आदेशः) भावार्थः गीतायाः शैल्यानुसारं प्रप्रथमं प्रस्तुतस्य विषयस्य विवेचनं कृतम् । ततः तस्य पालने सति लाभः, अपालने हानिः च विवेचिता । ततः तस्य अनुष्ठानस्य आज्ञा प्रदत्ता । अत्र गीताशैल्याः उदाहरणं प्रत्यक्षम् अस्ति । अत्र भगवान् अर्जुनस्य प्रश्नस्य उत्तरं यच्छन् कर्मणः सर्वथात्यागः असम्भवः इति विवेचनं करोति । ततः कर्मणः स्वरूपात् त्यागः मनसा कर्मणः चिन्तनं मिथ्याचारः उक्तः । निष्कामभावेन यः कर्म करोति, सः श्रेष्ठः इति वदति । अधुना एतस्मिन् श्लोके भगवान् निष्कामभावानुसारं कर्तव्यकर्मणः आज्ञां यच्छति । 'नियतं कुरु कर्म त्वम्' – शास्त्रेषु विहितकर्माणि, नियतकर्माणि च आज्ञापितानि । विहितकर्म इत्युक्ते समान्यरूपेण शास्त्रेषु प्रदर्शितम् आज्ञारूपं कर्म । यथा व्रतम्, उपवासः, उपासना इत्यादि । तेषां विहितकर्मणां पूर्णतया पालनम् एकया व्यक्तिना अतीव कठिनम् अस्ति । परन्तु निषिद्धकर्मणां त्यागः सुगमः भवति । विहितकर्मणां त्यागे तावान् दोषः न भवति, यावान् निषिद्धकर्मणि कृते सति भवति । यथा असत्यं न वक्तव्यं, चौर्यं न करणीयं, हिंसा न करणीया इतियादि । निषिद्धकर्मणां त्यागे कृते सति विहितकर्मणां पालनं स्वतः एव भवति । नियतकर्मणां पालनम् इत्युक्ते वर्ण-आश्रम-स्वभाव-परिस्थित्यानुसारं प्राप्तस्य कर्तव्यकर्मणः पालनम् । यथा मार्गच्युताय ...

व्याकरणम् सन्धिः • ज्यायो हि = ज्यायः + हि – विसर्गसन्धिः (सकारः) रेफः, उकारः, गुणः • ह्यकर्मणः = हि + अकर्मणः – यण्सन्धिः • शरीरयात्रापि = शरीरयात्रा + अपि - सवर्णदीर्घसन्धिः समासः • शरीरयात्रा = शरीरस्य यात्रा – षष्ठीतत्पुरुषः • अकर्मणः = न कर्म, तस्य - नञ्तत्पुरुषः कृदन्तः • नियतम् = नि + यम् + क्त (कर्मणि) तद्धितान्तः • ज्यायः = प्रशस्य/वृद्ध + ईयसुन् (ज्य इति आदेशः) भावार्थः गीतायाः शैल्यानुसारं प्रप्रथमं प्रस्तुतस्य विषयस्य विवेचनं कृतम् । ततः तस्य पालने सति लाभः, अपालने हानिः च विवेचिता । ततः तस्य अनुष्ठानस्य आज्ञा प्रदत्ता । अत्र गीताशैल्याः उदाहरणं प्रत्यक्षम् अस्ति । अत्र भगवान् अर्जुनस्य प्रश्नस्य उत्तरं यच्छन् कर्मणः सर्वथात्यागः असम्भवः इति विवेचनं करोति । ततः कर्मणः स्वरूपात् त्यागः मनसा कर्मणः चिन्तनं मिथ्याचारः उक्तः । निष्कामभावेन यः कर्म करोति, सः श्रेष्ठः इति वदति । अधुना एतस्मिन् श्लोके भगवान् निष्कामभावानुसारं कर्तव्यकर्मणः आज्ञां यच्छति । 'नियतं कुरु कर्म त्वम्' – शास्त्रेषु विहितकर्माणि, नियतकर्माणि च आज्ञापितानि । विहितकर्म इत्युक्ते समान्यरूपेण शास्त्रेषु प्रदर्शितम् आज्ञारूपं कर्म । यथा व्रतम्, उपवासः, उपासना इत्यादि । तेषां विहितकर्मणां पूर्णतया पालनम् एकया व्यक्तिना अतीव कठिनम् अस्ति । परन्तु निषिद्धकर्मणां त्यागः सुगमः भवति । विहितकर्मणां त्यागे तावान् दोषः न भवति, यावान् निषिद्धकर्मणि कृते सति भवति । यथा असत्यं न वक्तव्यं, चौर्यं न करणीयं, हिंसा न करणीया इतियादि । निषिद्धकर्मणां त्यागे कृते सति विहितकर्मणां पालनं स्वतः एव भवति । नियतकर्मणां पालनम् इत्युक्ते वर्ण-आश्रम-स्वभाव-परिस्थित्यानुसारं प्राप्तस्य कर्तव्यकर्मणः पालनम् । यथा मार्गच्युताय ...

• ( Balinese script ) • ( Assamese script ) • ( Bengali script ) • ( Bhaiksuki script ) • ( Brahmi script ) • ( Grantha script ) • ( Gujarati script ) • ( Gurmukhi script ) • ( Javanese script ) • ( Khmer script ) • ( Kannada script ) • ( Lao script ) • ( Malayalam script ) • ( Modi script ) • ( Mongolian script ) • ( Manchu script ) • ( Burmese script ) • ( Nandinagari script ) • ( Newa script ) • ( Oriya script ) • ( Saurashtra script ) • ( Sharada script ) • ( Siddham script ) • ( Sinhalese script ) • ( Telugu script ) • ( Thai script ) • ( Tibetan script ) • ( Tirhuta script ) Etymology [ ] From ( (apa-)iiata ). Pronunciation [ ] • • ( ) ( /jɐ.tɐ́/ • ( ) ( /ˈjɐ.t̪ɐ/ Adjective [ ] यत yatá) • • • Declension [ ] Masculine a-stem declension of यत ( yatá ) Singular Dual Plural Nominative yatáḥ yataú yatā́ḥ / yatā́saḥ¹ Vocative यत yáta yátau yátāḥ / yátāsaḥ¹ Accusative yatám yataú yatā́n Instrumental yaténa yatā́bhyām yataíḥ / yatébhiḥ¹ Dative yatā́ya yatā́bhyām yatébhyaḥ Ablative yatā́t yatā́bhyām yatébhyaḥ Genitive yatásya yatáyoḥ yatā́nām Locative yaté yatáyoḥ yatéṣu Notes • ¹Vedic Feminine ā-stem declension of यता ( yatā́ ) Singular Dual Plural Nominative yatā́ yaté yatā́ḥ Vocative yáte yáte yátāḥ Accusative yatā́m yaté yatā́ḥ Instrumental yatáyā / yatā́¹ yatā́bhyām yatā́bhiḥ Dative yatā́yai yatā́bhyām yatā́bhyaḥ Ablative yatā́yāḥ yatā́bhyām yatā́bhyaḥ Genitive yatā́yāḥ yatáyoḥ yatā́nām Locative yatā́yām yatáyoḥ yatā́su Notes • ¹Vedic Neuter a-stem declension of यत ( yat...

• Extra Questions • CBSE Notes • RD Sharma Solutions • RD Sharma Class 12 Solutions • RD Sharma Class 11 Solutions • RD Sharma Class 10 Solutions • RD Sharma Class 9 Solutions • RD Sharma Class 8 Solutions • RS Aggarwal Solutions • RS Aggarwal Solutions Class 10 • RS Aggarwal Solutions Class 9 • RS Aggarwal Solutions Class 8 • RS Aggarwal Solutions Class 7 • RS Aggarwal Solutions Class 6 • ML Aggarwal Solutions • ML Aggarwal Class 10 Solutions • ML Aggarwal Class 9 Solutions • ML Aggarwal Class 8 Solutions • ML Aggarwal Class 7 Solutions • ML Aggarwal Class 6 Solutions • English Grammar • Words with Letters • English Summaries • Unseen Passages NCERT Solutions for Class 8 Sanskrit Ruchira Chapter 3 डिजीभारतम् Class 8 Sanskrit Chapter 3 डिजीभारतम् Textbook Questions and Answers 1. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत – (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर एक पद में लिखिए) (क) कुत्र ‘डिजिटल इण्डिया’ इत्यस्य चर्चा भवति? उत्तराणि: सम्पूर्णविश्वे (ख) केन सह मानवस्य आवश्यकता परिवर्तते? उत्तराणि: कालपरिवर्तनेन (ग) आपणे वस्तूनां क्रयसमये केषाम् अनिवार्यता न भविष्यति? उत्तराणि: रूप्यकाणाम् (घ) कस्मिन् उद्योगे वृक्षाः उपयुज्यन्ते? उत्तराणि: कर्गदोद्योगे (ङ) अद्य सर्वाणि कार्याणि केन साधितानि भवन्ति? उत्तराणि: संगणकयन्त्रेण 2. अधोलिखितान् प्रश्नान् पूर्णवाक्येन उत्तरत (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर पूर्णवाक्य में लिखिए) (क) प्राचीनकाले विद्या कथं गृह्यते स्म? उत्तराणि: (क) प्राचीनकाले विद्या मुखेन गृह्यते स्म। (ख) वृक्षाणां कर्तनं कथं न्यूनतां यास्यति? उत्तराणि: वृक्षाणां कर्तनं संग...